...hitt og þetta...

Eitt stærsta fréttamálið undanfarna daga hefur verið sú ákvörðun matvælaráðherra að fresta hvalveiðivertíð Hvals h/f fram í lok ágúst á þessu ári. Sú ákvörðun hefur verið bæði harðlega gagnrýnd en henni hefur einnig verið fagnað.

Hvalveiðar hafa verið stundaðar í nokkur hundruð ár í kringum Ísland, af fjölmörgum Evrópuþjóðum og öðrum en okkur, t.d. Hollendingum, Spánverjum (Baskar) og Norðmönnum. Í hvölum var að finna lýsi og aðrar verðmætar afurðir. Lýsi var meðal annars notað í matvöru, sprengiefni, sápur og ilmefni.

En svo kom rafmagn, jarðhiti og vatnsaflsvirkjanir, Ísland færðist inn í nútímann, sem og aðrar þjóðir, neysluvenjur breyttust, og hvalveiðar annarra þjóða hér við land hættu smám saman, eða um árið 1915 á síðustu öld.

Nema hjá Hval h/f, en fyrirtækið var stofnað árið 1949 og hóf aftur hvalveiðar. Helsti eigandi þess nú er Kristján Loftsson, sem er sex árum eldri en fyrirtækið. Ýmislegt bendir til þess að hann hafi í gegnum tíðina haft sterk pólitísk Ítök hér á landi, sérstaklega innan Sjálfstæðisflokksins.

Áratugina eftir stofnun Hvals h/f voru miklar veiðar í gangi á sumrin (hvalveiðar eru ekki heilsársstarfsemi) og fleiri hundruð dýr voru veidd þegar mest lét. Miklir tekjumöguleikar fylgdu hvalveiðunum.

Hvalveiðar voru bannaðar árið 1989, en "vísindaveiðar" hófust árið 2003 og þremur árum síðar voru veiðar leyfðar aftur hér á landi í atvinnuskyni. En það var einmitt Einar K.Guðfinnson, þáverandi sjávarútvegsráðherra Sjálfstæðisflokksins, sem skrifaði árið 2006 undir reglugerð sem leyfði hvalveiðar aftur í atvinnuskyni.

Borða Íslendingar mikið af hvalkjöti? Samkvæmt könnun sem Gallup gerði árið 2016 sagðist aðeins 1,5% aðspurðra kaupa hvalkjöt sex sinnum eða oftar á ári. Ekki sést mikið af hvalkjöti í kjötborðum stórmarkaða á Íslandi. Neyslumynstur landans er allt annað nú en fyrir segjum, hálfri öld síðan.

Neyslan í Japan hverfandi

Okkur er sagt að það sé markaður fyrir hvalkjöt í Japan og af fréttum má skilja að Hvalur h/f sem Kristján Loftsson á, flytji allt sitt kjöt þangað. En hversu mikil er neyslan þar?

Samkvæmt frétt á CNN, sem byggði á opinberum gögnum nam neysla á hvalkjöti í Japan árið 2021 alls 1000 tonnum. Á sama tíma var neysla á kjúklingi rúmlega tvær milljónir tonna og nautakjöti um 1.3 milljónir tonna.

Neysla á hvalkjöti náði hámarki í Japan árið 1962, alls um 230.000 tonn, en neyslan á því tengdist á sínum tíma aukinni þörf fyrir prótein eftir seinni heimsstyrjöld, sem Japan fór mjög illa út úr.

Það má því álykta að hvalkjötsneysla sé einungis brotabrot af fæðuinntöku Japana. En samkvæmt opinberum upplýsingum flutti Hvalur h/f út um 2500 tonn af hvalkjöti til Japan í fyrra, eða því næstum þrisvar sinnum ársneyslu ársins 2021, samkvæmt þessu.

Í fréttum RÚV þann 24.júní síðastliðinn var rætt við japanskan háskólaprófessor á hvalaráðstefnu á Húsavík (Hvalasafninu), sem sagði vera skort á hvalkjöti til framleiðenda í Japan og að "vandamál" myndu skapast á mörkuðum í Japan ef Ísland flytti ekki út hvalkjöt til landsins. Hverju á maður eiginlega að trúa? Er s.s. búið að borða allt hvalkjötið sem flutt var héðan í fyrra? Hefur hvalkjötsneysla Japana tekið skyndilegan kipp? Þetta er rannsóknarefni fyrir íslenska fjölmiðla.

Umdeildar aðferðir helsta bitbein

Mesti hitinn í kringum ákvörðun Svandísar Svavarsdóttur er í raun vegna þeirra aðferða sem notaðar eru til þess að taka hvalina af lífi. Dæmi eru um margra klukkutíma dauðastríð og eltingaleik við risaskepnu með skutul í skrokknum. Þá eru einnig dæmi um dýr sem slapp með skutul í sér og hefur ekki sést síðan. Það dýr átti væntanlega ekki sjö dagana sæla eftir það og hefur sennilega dáið hægum og kvalafullum dauðdaga. Þessir hlutir komu í ljós við opinbert eftirlit með veiðunum.

Er það þetta sem við viljum? Viljum við bera "kvalið kjöt" kjöt á borð fyrir aðrar þjóðir og selja það fullu verði? Er hægt að vera stoltur af slíkum útflutningi? Maður spyr sig.

Fyrr á þessu ári fékk íslenskt lambakjöt sérstaka upprunavottun Evrópusambandsins, en slíka viðurkenningu fær aðeins kjöt sem er hágæða, alið og upprunnið hér á landi. Eykur þetta virði kjötsins og er allsherjar gæðastimpill. Flott fyrir íslenska bændur. Gæti íslenskt hvalkjöt fengið slíka vottun? Nei, það verður að segjast eins og er að það er afar fjarlægur möguleiki, hann er eiginlega úti á hafsauga.

Grein þessi birtist fyrst á www.visir.is 27.6.2023.

Mynd: Hvalstöðin í Hvalfirði.

Sífellt fleiri hér á landi vilja athuga að nýju möguleikann á aðildarviðræðum og aðild að ESB, Evrópusambandinu. Í könnun sem Maskína gerði í desember í fyrra, kom fram að 66% þeirra sem tóku afstöðu eru fylgjandi því að hefja viðræður um aðild Íslands að ESB. Í annarri könnun, einnig frá Maskínu, frá í febrúar á þessu ári kom fram að 53.3% þeirra sem tóku afstöðu voru fylgjandi aðild að ESB.

Um 99% rýrnun krónunnar

Í umræðunni um ESB hafa andstæðingar aðildar verið duglegir að benda á að krónan okkar hafi nú reynst vel og að aðild að ESB komi ekki í veg fyrir verðbólgu. Þeir gleyma hins vegar tveimur afar mikilvægum staðreyndum. Sú fyrri er að íslenska krónan hefur frá árinu 1920 tapað um 99% andvirði sínu og að meðalverðbólga hér á 20.öldinni var um 20% á ári. Á árunum 1968-1979 var hún t.d. á bilinu 45-85%.

Með aðild að stærra myntsvæði eru yfirgnæfandi líkur á að þetta muni ekki gerast. Eða eins og segir í frétt Morgunblaðsins um þetta frá í desember 2010: ,,Saga peningastefnu og gjaldmiðlamála á Íslandi er því þyrnum stráð allt frá upphafi, óháð því hvernig gengis- og peningastefnan hefur verið útfærð, segir í nýrri skýrslu sem Seðlabankinn hefur unnið og skilað til efnahags-og viðskiptaráðherra.“

Himinháir vextir

Sama á við um vexti, en vextir hér á landi hafa hér á landi verið umtalsvert hærri en í nágrannalöndum. Þegar þetta er skrifað eru stýrivextir hér 7,5%, en 3% í Svíþjóð, stærsta hagkerfi Norðurlanda. Þá er vaxtakostnaður ríkissjóðs gríðarlegur, árið 2021 greiddi ríkið um 134 milljarða í vexti, sem er um 4.1% af fjárlögum. Til samanburðar greiddu Svíar 0.3% af fjárlögum sínum í vexti árið 2018.

Annað í sambandi við ESB er það sem ég vill kalla sinnuleysi eða kannski áhugaleysi Samtaka atvinnulífsins um Evrópumál og mál tengd fjölbreytni í íslensku atvinnulífi. Flestar nýjustu fréttirnar á vefsvæði SA sem innihalda orðið ,,ESB“ eru um Brexit og útgöngu Breta. Ein frétt frá 2011 innihélt hluti sem tengdust Íslandi og mögulegri aðild að ESB.

,,Brellin er loðnan“

Pistill framkvæmdastjóra SA frá um miðjan mars ber heitið ,,Brellin er loðnan“ og fjallar að sjálfsögðu um sjávarútveg. Allir vita sem fylgjast með umræðu um Evrópumál vita að talsmenn sjávarútvegsins og helstu fyrirtækja þar eru, og hafa verið, mjög á móti aðild að ESB og rök á borð við að ,,ESB muni taka af okkur fiskinn“ hafa gjarnan verið notuð.

Á sama tíma gera mörg stærstu fyrirtæki í sjávarútvegi upp í evrum eða dollar og njóta þar með kosta erlendrar myntar, eru í raun fyrir utan krónuhagkerfið og sækja í skjól frá krónunni. Þetta getur íslenskur almenningur einfaldlega ekki gert, hann er innilokaður í krónuhagkerfinu. Alls voru um 250 fyrirtæki sem gerðu upp í evrum eða dollar árið 2022.

Hér skal einnig bent á þá staðreynd að ESB hefur ekki hirt auðlindir af einni einustu þjóð sem hefur gengið í sambandið. Svíar eiga enn sitt málmgrýti, Finnar sína skóga og ekki var hirt olían af Bretum á meðan þeir voru með í ESB. ESB mun því ekki hirða fiskinn af Íslandi, það hefur enga hagsmuni af því.

Í úttekt sem Alþjóðamálastofnun HÍ gerði á aðildarviðræðum við ESB árið 2013 kom fram að ekkert benti til þess að ekki væri hægt að ganga að óskum Íslendinga um sjávarútvegsmál, t.d. að lögsaga landsins yrði skilgreind sem sérstakt fiskveiðistjórnunarsvæði. Nánast má fullyrða að ESB og Ísland hefðu náð samkomulagi um þessi mál, enda nær ESB nánast án undantekninga samkomulagi við sína samningsaðila, þó það taki tíma og fyrirhöfn. Brexit er þar ágætis dæmi.

ESB styrkir uppbyggingu innviða

ESB hefur styrkt með beinum hætti miklar framkvæmdir í innviðum og öðru sem komið hefur aðildarþjóðum að góðum notum. Frá því að Pólland gekk í ESB árið 2004 hefur um 213 milljörðum evra (tæplega 33.000 milljarðar króna) verið veitt til innviðauppbyggingar þar í landi. Á móti hefur landið greitt um 70 milljarða evra í aðildargjöld til sambandsins. Bein erlend fjárfesting jókst því stórkostlega í landinu eftir aðild, en Pólland er nú fimmta stærsta hagkerfi ESB.

Ísland: Slæm staða í erlendri fjárfestingu

Hér á landi er bein erlend fjárfesting hins vegar mun minni en í samanburðarlöndum og í umsögn frá Viðskiptaráði um þessi mál árið 2022, til forsætisráðuneytisins, segir að Ísland ...,,standi mjög illa í samanburði við aðrar þjóðir um alþjóðaviðskipti og erlenda fjárfestingu.“ Þá segir einnig að gildandi reglur um erlenda fjárfestingu séu mun strangari og óhagfelldari hér en í nær öllum ríkjum OECD.

Höfundar segja svo orðrétt: ,,Hlutirnir hafa jafnframt þróast til verri vegar undanfarin ár en bein erlend fjárfesting sem hlutfall af landsframleiðslu hefur dregist saman á Íslandi. Fjárfestingin nam að meðaltali um 35% af vergri landsframleiðslu á árunum 2017-2021, samanborið við 62% árin 2010-2015.“

Hvers vegna ætli þetta sé? Getur það kannski meðal annars verið gjaldmiðillinn og það umhverfi sem hann skapar? Gjaldmiðlar skapa nefnilega traust, sérstaklega þeir sterku, hinir veiku gera það ekki. Menn höfðu t.d. ekki mikla trú á ítölsku lírunni á sínum tíma, en óbilandi trú á þýska markinu. Nú eru bæði löndin með evru.

Brúin í Króatíu

Skoðum nú annað dæmi frá útlöndum: Nýlega var opnuð brú í Króatíu (sem tók upp evruna um áramótin), sem stórbætir samgöngur þar í landi. Aðeins er um áratugur frá því landið gekk í ESB, eða um svipað leyti og umsókn Íslands var sett á ís. Brúin kostaði um 420 milljónir evra, eða um 75 milljarða íslenskra króna. Í þessu tilfelli kom 85% fjármagnsins frá ESB, sökum mikilvægis verkefnisins fyrir landið, m.a. vegna uppbyggingar í ferðamennsku. Króatía er ein af smáþjóðum Evrópu, íbúar eru um fjórar milljónir. Verkefni sem þetta kemur öllu landinu (og fleirum, m.a. Bosníu) til góða, eins og kemur fram í fréttinni sem krækt er í hér að ofan.

Fjölmörg önnur dæmi mætti nefna, en gríðarlegur fjöldi verkefna í innviðum, rannsóknum og þróun, umhverfismálum og ,,grænum iðnaði“ nýtur stuðnings ESB. Þessi verkefni eru unnin í samvinnu við aðildarríkin. ESB er nefnilega í grunninn efnahags og viðskiptabandalag, byggt á kapítalískum grunni og miðar að efnahagslegum framförum.

Sjá eigendur fyrirtækja hér á landi ekki þá möguleika sem felast í þessu og fullri aðild að ESB? Með fullri aðild myndi erlend fjárfesting hér á landi að öllum líkindum aukast til muna hér á landi. Að mati höfundar er það ekki nokkur spurning að fjölmörg fyrirtæki á sviði verklegra framkvæmda myndu njóta góðs af fullri aðild Íslands að ESB. Það myndi skapa störf, aukna veltu og þar með hagnað fyrir allt þjóðabúið.

Hundruða miljarða þörf í innviðum

Samtök iðnaðarins gáfu út skýrslu árið 2021 sem fjallaði um nauðsyn á uppbyggingu á innviðum hér á landi. Þar kemur fram að í fyrsta lagi sé ástand innviða hér á landi almennt slæmt og að í öðru sé uppsöfnuð þörf á uppbyggingu innviða sé að minnsta kosti um 420 milljarðar króna.

Í skýrslunni er meðal annar rætt um flugvelli, hafnir, vegakerfi, fráveitur, úrgangsmál og vatnsveitur. Í fáum orðum, það er mjög mikið að víða hér á landi og mjög margt sem mætti bæta. Hér mætti hugsa sér fjölmörg verkefni sem íslenska ríkið og Evrópusambandið myndu vinna að í sameiningu, til hagsbóta fyrir land og þjóð, aukið öryggi á vegum úti og fleira slíkt. Einfaldlega það sem heitir frekari nútímavæðing í íslensku samfélagi. ESB er nefnilega ein stærsta ,,bissnessmaskína“ heims ef þannig má að orðið komast.

En getur verið að krónan sé stóra hindrunin, að krónan sé ,,fíllinn í stofunni“ sem allir eru lafhræddir við og enginn þorir nánast að tala um í þessu samhengi? Getur það verið að menn hreinlega óttist þensluáhrif vegna örmyntarinnar, að miklar framkvæmdir leiði til þenslu, verðbólgu og hárra vaxta?

Það er mörgum í fersku minni þegar Kárahnjúkavirkjun var byggð, þá leiddi það til mikillar þenslu í hagkerfinu. Hræðast menn sviðsmyndir sem þessar? Þarf þá ekki að leita annarra leiða og skoða nýja valkosti?

Útflutningur jókst um 140%

Þegar Svíþjóð gekk í ESB árið 1995 voru samtök atvinnulífsins þar einn helsti drifkraftur aðildar. Þar sáu framámenn í atvinnulífinu möguleika og kosti þess að ganga til liðs við samtök sem stuðla að hagsæld og framförum í Evrópu. Í Svíþjóð jókst útflutningur um 140% á árunum 1994-2008, beint í kjölfarið á aðildinni að ESB.  

Sænskir fyrirtækjaeigendur sáu kosti þess að tilheyra að fullu og öllu einum þróaðasta markaði í heimi, ,,Innri markaði“ ESB, með þeim rökum helstum að þeir væru í litlu hagkerfi, sem væri háð útflutningi.

En hvað með Ísland og SA? Hver er sýn þeirra á þessi mál? Þó við séum á innri markaðnum í gegnum EES-samninginn má spyrja; sjá íslenskir fyrirtækjaeigendur og SA ekki neina möguleika í fullri aðild að ESB fyrir Ísland og íslenska þjóð? Er ekki kominn tími til að leggja höfuðið í bleyti og endurmeta stöðuna? Athuga möguleikann? Eða á bara að láta reka?

Greinin birtist fyrst í Heimildinni

Að það skuli taka rússneska herinn, en þó að mestu leyti, hóp glæpamanna sem heitir Wagner, átta mánuði að taka yfir 70.000 manna bæ í Úkraínu, segir þá sögu að ekki er allt með felldu hjá Rússum.

Það er beinlínis vandræðalegt að þeim hafi ekki enn tekist að ná þessum salt og gipsnámubæ fullkomlega á vald sitt, þó líkur séu á að það sé að takast.

Talið er að þúsundir Rússa og fjöldi Úkraínumanna hafi fallið, hreinlega verið slátrað í og við bæinn Bakmút. Hann hefur nánast ekkert hernaðarlegt mikilvægi, er t.d. ekki mikilvæg flutningaleið eða álíka. Bakmút kallast "kjötkvörnin" og er í Donbass, A-Úkraínu.

Mikilvægi Bakmút felst í því að ef Rússum/Wagner-hópnum, tekst að taka bæinn, er það í fyrsta sinn í langan tíma sem þeir vinna það sem kallast sigur á vígvellinum.

Miðað við þetta verða þeir áratugi að ná Úkraínu á sitt vald.

Þetta sýnir fyrst og fremst hversu snjallir Úkraínumenn eru að verjast Rússum, sem talið er að hafi gert allt að 100 áhlaup á bæinn.

Bærinn er nánast rústir einar og talið að einungis séu um 5000 manns eftir í bænum.

Það verðu því ekki glæsilegt um að litast þegar (og ef) Rússum/Wagner-hópnum tekst að ná undir si þeim rústum sem kallast Bakmút.

"Flott" hjá þeim!

Fyrri heimsstyrjöld stóð í rúm fjögur ár, 1914-1918.

Seinni heimsstyjröld stóð í rúm sex ár, 1939-1945.

Kóreustríðið stóð í um þrjú ár, 1950-1953.

Víetnamstríðið (eftir að bein þátttaka USA hófst, stóð í áratug, 1965-1975)

Stríð Rússa í Afganistan stóð einnig í áratug, 1979-1989.

Borgarastríðið í Júgóslavíu stóð í fjögur ár, 1991-1995.

Eyðimerkurstormur, stríð USA og bandalags þeirra gegn Írak/Saddam Hussein, stóð í um sex mánuði.

Innrás Bandaríkjanna í Írak, aftur gegn Saddam Hussein, stóð frá 2003, til 2011, í alls átta ár.

Stríð Rússa í Téténíu, hið fyrra stóð frá 1994-1996 og hið seinna frá 200o til 2009.

Af þessu sést að það er regla frekar en undantekning að stríð standa í lengri tíma, en skemmri.

Þessi stríð sem hér hafa verið talin, kostuðu tugi milljóna mannslífa.

Síðan 24. Febrúar, i eitt ár, hefur staðið yfir innrásarstríð Rússa í Úkraínu, sem sennilega hefur kostað meira en 200.000 manns lífið, bæði hermenn og almenna borgara. Milljónir manna eru á flótta.

Forseti Rússlands ber ábyrgðina á þessum blóðsúthellingum og fyrir hann starfa liðssveitir glæpahunda, sem framið hafa stríðsglæpi, s.k. Wagner-hópur. Almennir hermenn Rússa hafa líka framið stríðglæpi á stöðum á borð við Buscha, Irpin og Izium.

Allt að milljón Rússar hafa flúið lands sitt, þar á meðal menntamenn og vísindamenn. Fleiri hundruð vestræn fyrirtæki hafa yfirgefið landið, sem leitt hefur til fjöldaatvinnuleysis.

Rússland er alræðisríki þar sem mannréttindi eru virt að vettugi og fólk er handtekið fyrir minnstu sakir. Það er afraksturinn af 23 ára valdaferli Pútíns.

Hann er "gott" dæmi um valdhafa sem hefur misst tökin, en á sama tíma stórkostlega hert tökin.

Ár af stríði hefur sýnt illa þjálfaðan rússneskan her, sem hefur gert fjöldamörg mistök og í raun mistekist ætlunarverk sitt. Úkraínumenn hafa unnið til baka svæði sem Rússar náðu í upphafi stríðsins.

Stríð þetta byggir á ranghugmyndum, sögufölsunum og lygum. Rússnesk þjóð er mötuð og heilaþvegin með gegndarlausum áróðri.

Allt vegna þess að valdhafinn í Moskvu þolir ekki að Úkraínu vilji fara aðra leið en hann vill, vegna þess að Úkraínu vill verða frjálslynt, vestrænt lýðræðisríki. Þá kennir hann einnig Úkraínu um fall Sovétríkjanna fyrir meira en 30 árum síðan. Stríð þetta er því að hluta til afleiðing af falli Sovétríkjanna, allt frá því að það hófst í raun árið 2014, með innlimun Rússa á Krímskaga og aðgerðum aðskilnaðarsinna, studdum af Rússum í A-hluta landsins, Donbass.

Nánast öll aðildarríki Sameinuðu þjóðanna mótmæla harðlega innrás Rússa, eða eru hlutlaus. Aðeins örfá ríki styðja þessa innrás heilshugar, ríki á borð við Hvíta-Rússland (Belarús), þar sem gamall og afdankaður einræðisherra ræður enn ríkjum. Hin löndin eru, Sýrland, N-Kórea og Eritrea. "Glæsilegur" hópur!

En sennilega mun stríð þetta standa í einhvern tíma í viðbót, jafnvel ár. Þó rússneski herinn sé slakur, þá hafa Rússar enn ákveðinn "massa" eða "þunga" sem þeir geta beitt.

Og þeir eiga mikið af mönnum sem þeir geta rekið út á vígvöllinn í byssukjafta Úkraínumanna og þar með fallið fyrir veruleikafirrtan leiðtoga. Rússar eru vanir að fórna mönnum fyrir lítið, þannig er saga þeirra.

Mannslíf virðist vera lítils virði í augum leiðtogans og hann er ekki sá fyrsti sem hefur það viðhorf, eða eins og Stalín á að hafa sagt: "Fall eins manns er harmleikur, en milljón mannslíf er bara tölfræði.“ Stalín slátraði milljónum Úkraínumanna í manngerðri hungursneyð(Holodomor)á fyrrihluta síðustu aldar.

Hversu mörgum er Pútín tilbúinn að fórna á vígvöllum Úkraínu? Og hversu mörgum árum ætlar hann að fórna í þessa vitleysu? Hann getur stöðvað þetta rugl strax.

Mynd: Wikimedia Commons

Rússar valda stöðugum pólitískum skjálftum í Washington

Segja má að pólitíska kerfið í Bandaríkjunum (les: Washington) leiki á reiðiskjálfi þessa dagana. Ekki aðeins vegna fundar Trump eldri með forseta Rússlands, Vladimír Pútín, heldur vegna gjörða Trumps yngri.

Það var stórblaðið New York Times sem afhjúpaði upplýsingar um fund Trump yngri með kvenkyns lögfræðingi frá Rússlandi sem heitir Natalia Veselnitskaya. Af hverju öll þessi læti útaf honum?

Hvaða ,,skít“ áttu?

Markmið fundarins, sem haldinn var um mitt síðasta ár (júní 2016), var að fá afhentan ,,skít“ um Hillary Clinton, en þá var baráttan á milli hennar og Donald Trump eldri, um fosetaembætti USA að nálgast hámark. Öllu var tjaldað til, til þess að grafa undin ,,crooked Hillary“ (svikulu Hillary), eins og Trump eldri hamraði stöðugt á.

Það er s.s. ekkert nýtt að menn reyni að grafa upp skít um sína pólitísku andstæðinga. En það er kannski ekki á hverjum degi sem fulltrúar forsetaframbjóðenda, opinberir eða ekki, láti glepjast af útsendurum höfuðandstæðingsins. Augljóslega hafa Rússar sett upp snilldarfléttu og lagt gildru fyrir Trump og kompaní, sem þeir hafa augljóslega ekki áttað sig á.

Áðurnefnd Natalía var s.s. á fundinum, sem fram fór í Trump-turninum (,,Kremlin“ Donalds Trumps eldri) og á honum voru Trump yngri, Paul Manafort, þá kosningastjóri Trumps og einnig er talið að tengdasonur Trumps og helsti ráðgjafi, Jared Kushner hafi ,,droppað inn“.

En samkvæmt Trump yngri kom enginn skítur um Clinton fram á fundinum, heldur þróaðist fundurinn út í eitthvað snakk um ættleiðingar(!) Hversvegna ættleiðingar?

Flækjustigið magnast

Hér flækist málið töluvert. Árið 2012 setti bandaríska þingið lög sem nefnast ,,The Magnistsky Act“. Samkvæmt þeim má hópur rússneskra auðmanna ekki stunda viðskipti utan Rússlands. Þeir eru ,,frystir“ á aljþóðavettvangi. Vitað er að margir þessara manna hafa náin tengsl við Kreml og Pútín, sem vill sjá þessi lög ,,hverfa“.

Lögin bera hinsvegar nafn lögfræðingsins Sergei Magnitsky, sem lést árið 2009 í haldi rússneskra yfirvalda og úr hverju hann lést hefur aldrei komist á hreint. Hann hafði vakið athygli á gríðarlegri spillingu og þjófnaði á ríkisreigum í Rússlandi og þar með komist í ónáð yfirvalda. Hægt er að lesa um þetta í frábærri bók eftir Bill Browder, Eftirlýstur, sem er einskonar hryllingssaga úr heimi rússneskra viðskipta. Hér lýsir hann þessu einnig á Youtube.  Browder stjórnaði á sínum tíma risastórum fjárfestingasjóði (Hermitage Foundation) í Rússlandi og Magnitsky sá um skattamálin fyrir hann.

Þannig að fundurinn í turni Trumps fyrir um ári síðan, hefur að öllum líkindum allt annan tilgang en gefið hefur verið upp og hefur einnig líklega mun lengri og dýpri tengingar. Fréttaskýrendur hafa sagt að raunverulegi tilgangurinn með ,,fundinum“ hafi verið að reyna að hafa áhrif á Trump og co til þess að afnema Magnitsky-lögin, kæmist hann til valda.

En ættleiðingarnar? Jú, samkvæmt rússneskum lögum, sem sett voru í byrjun 2012 og eru talin vera ,,hefnd“ Pútíns vegna Magnistky-laganna, er bandarískum fjölskyldum ekki heimilt að ættleiða rússnesk börn. Samkvæmt frétt á CNN hefur Natalía sett upp sérstakan hóp (HRAGI), sem hefur það að markmiði (að sagt er) að létta ættleiðingarlögunum, þá mögulega gegn því að Magnistsky-lögunum yrði aflétt. Fléttan er því sú að í skjóli ættleiðinga koma því í kring að aflétta hömlum á rússneska auðjöfra og áhrifmenn. Skapa þannig reykmökk.

Stóru málin sitja á hakanum

Mál þetta er allt hið undarlegasta. Í viðtali á Fox News þann 11.júlí í þættinum Hannity, sagðist Trump yngri að hann hefði kannski gert þetta öðruvísi í dag. Hann sagði að ekkert hefði komið út úr þessum fundi og þetta hefðu verið ,,20 mínútur til einskis“. Kannski var það einmitt tilgangurinn hjá hini rússnsesku Natalíu. Að gefa ekki upp neitt, en komast inn í hjarta Trump-veldisins og þar með skaffa Rússum spil á hendi. Því það verður að segjast eins og er að Rússar hafa á undanförnum mánuðum leikið sér að Bandaríkjamönnum, með öllu því sem kallað er ,,hakkið“ og meintri innblöndun Rússa í forsetakosningarnar í Bandaríkunum. Bandarískir fjölmiðlar hafa var talað um annað í marga mánuði! Á meðan sitja stóru málin á hakanum, eins og t.d. heilbrigðismálin, skattamál, innviðir og fleira.

Það má í raun segja að bandaríska stjórnkerfið sé hálf lamað vegna aðgerða Rússa, sem verður að segja þeim til hróss, hafa verið ótrúlega snjallar. Þar kemur kannski reynsla ,,hæsta hanans“ úr KGB sér að góðu. En hvernig gátu Trump-liðar verið svona hrikalega barnalegir? Jú, eins og Trump yngri sagði á Fow; ...,,svona gengur þetta fyrir sig í bissness.“ Þeir voru sem sagt bara að beita sömu nálgun á hlutina og þeir gera í viðskiptum til þess að fá ,,skít“ til að klína á Clinton. Þá vitum við hvernig þau viðksipti ganga fyrir sig. Svo segjast þessir kallar vera nýgræðingar í pólitík. En er þetta ekki sama aðferðin og þar?

Rússabangsinn bara hress

Og fundur Pútíns og Trumps, hver vann hann? Jú, Pútín, ekki nokkur spurning. Í fyrsta lagi gaf hann sér 2.5 klst í fundinn og hann slapp mjög vel undan spurningum Trumps um mögulega innblöndun Rússa í forsetakosningarnar í fyrra. Trump spurði Pútín að sögn tvisvar um innblöndun, en Pútín sagði bara nei í bæði skiptin. Og þar við sat.

Staðan er einfaldlega þessi: Pútín hefur öll tromp á hendi, en Trump, ,,hinn mikli samningamaður“, engin. Ekki eitt einasta! Rússneski björninn er því bara hress þessa dagana og glottir við tönn.

Höfundur er stjórnmálafræðingur og MA í stjórnmálum A-Evrópu.

Greinin birtist fyrst í Kjarnanum (13.7.2017)